در قلب آناتولي در حدود 300 كيلومتري جنوب شرقي آنكارا سرزمين افسانه انگيزي است كه از نظر تاريخ هنر بهترين و مهمترين آثار تاريخي قرون وسطائي آسياي صغير را در بردارد. در اين منطقه هنوز آثار فراواني از شهر كاپادو تركيه ملاحظه ميگردد كه خرابه های آن در دل شهرهاي كنوني باقي است. از آنكارا در جهت عدنه جادهاي به طرف نوشهير كشيده شده كه 290 كيلومتر طول دارد. از شهر نوشهير منطقه معماري صخرهاي به طول تقريباً 20 كيلومتر آغاز ميگردد كه شامل آوچيلار Avcilar زلوه Zelve گورمه Goereme و نواحي ديگر بوده و به اورگپ Urguep ختم ميگردد، فاصله اورگپ تا قيصريه Keyseri 85 كيلومتر است.
در دره گورمه در اثر فعل و انفعالات آتشفشاني، هزاران صخره مسطح و مخروطي و دوك مانند ايجاد شده كه منظره بديعي را به وجود آورده است. در حدود 20 كيلومتر از فضاي طبيعت را كوههاي به شكل هرم و قارچ و مخروط و همچنين كمرهائي به مانند كورههاي آجرپزي و ستونهاي عظيم و سكوهاي غول آسا فرا گرفته است. از نظر طبيعت هيچگونه وجه تمايزي مابين كندوان آذربايجان ايران و دره گورمه تركيه نميتوان يافت البته غناي شكل كرانها در تركيه به مراتب بيشتر است. همچنين وسعت منطقه معماري صخرهاي در دره گورمه در حدود 15 الي 20 برابر كندوان آذربايجان است، بدين مناسبت ميتوان كندوان ايران را نمونه كوچكتر گورمه تركيه ناميد. كاوشهاي باستانشناسي، فرهنگ اصلي معماري صخرهاي در گومه از حدود قرن هفتم آغاز گرديده است.
ایاصوفیه یا حاجیاسوفیا کلیسای مسیحیت شرق بود که در دوره امپراتوری بیزانس به سال ۵۳۲ میلادی بنا به دستور امپراتور کنستانتین اول ساخته شد. پس از فتح استانبول، سلطان محمد دوم دستور داد کلیسای ایاصوفیه را به مسجد تبدیل کنند. سلیمان اول دستور داد نقاشیها و نگارگریهای داخل ایاصوفیه را بپوشانند تا نماز جمعه در آنجا خوانده شود.. پس از اعلام حکومت جمهوری در ترکیه و به قدرت رسیدن آتاترک، ایاصوفیه به موزه تبدیل شد و تا امروز به همین شکل باقی ماندهاست. ارتفاع گنبد بزرگ این مسجد از سطح زمین ۵۵ متر و قطر آن ۳۱ متر میباشد که بوسیله ۴۰ پشتبند بزرگ و روی چهار ستون اصلی سوار شدهاست.
آبشارهای دودن (Duden) یک گروه از آبشارهایی است که در 28 کیلومتری جاده قدیم آنتالیا - بوردور قرا ر گرفته است. این آبشارها از رودخانه Duden یکی از بزرگترین رودخانه ها در جنوب آنتالیا شکل گرفته است (در 12 کیلومتری شمال شرق آنتالیا) . این آب ها از صخره های Duden به پایین می ریزد و مستقیما وارد دریای مدیترانه می شود و بوجود آمدن این آبشارها منظره خیره کننده ای را به نمایش می گذارد .
سرچشمه این آبشار دو چشمه جوشان بنام پینارباشی(Pinarbasi) در منطقه کیرک گوزلر(Kirkgozler) در 40 کیلومتری آن است . آب این دو چشمه پس از طی مسیری کوتاه یکی شده و رود دودن را می سازد . دودن پس از طی مسیری 14 کیلومتری از زیرزمین در گودالی بنام وارساک(Varsak) در روی زمین جاری شده و پس از یک جریان کوتاه دوباره در طرف دیگر گودال در اعماق زمین فرو میرود. آبی که در گودال وارساک به زمین میرود پس از طی 2 کیلومتر در آبریز آبشار بیرون آمده و آبشار زیبای دودن را بوجود میآورد. آبی که از زمین بیرون میآید حداقل 10 متر مکعب در ثانیه است و حداکثر دبی آب پس از سر ریز از بالای آبشار و روان شدن روی زمین 15 الی 16 متر مکعب در ثانیه است . سرانجام این آب پس از عبور از آنتالیا بعد از 9 کیلومتر وارد دریای مدیترانه میشود.
باشکوهترین مکانهای تنگه خلیج برای ساختن کاخ و قصرپادشاهان و دولتمردان اختصاص یافته بود .کاخ چراغان در سال 1871 بجای قصر چوبی قدیمی به دستور سلطان عبدالعزیز و توسط معمار سرکیس بالیان ساخته شد. این کاخ در 4 سال و با هزینه ای بالغ بر 4 میلیون طلا ساخته شد. سقف و بخش میانی آن از چوب و دیوارهای آن از سنگ مرمر پوشیده شده است . اتاقها با قالیهای نفیس مفروش شده و مبلمان با آب طلا و صدف تزئین شده است این اثر که سالیان درازی بصورت خرابه مانده بود با انجام تعمیرات کلی مجددا" احیا شد. با اضافه نمودن بعضی تاسیسات اکنون به یک هتل 5 ستاره بسیار زیبا تبدیل شده است .
باستان شناسی در قلعه بودرم
امروزه در نوع خود یکی از بینظیرترین و جالب ترین موزه های جهان است آثار بدست آمده از حفاریهایی از سال 1960 آغاز شده در این موزه که در قلعه بودروم ساخته شده قرار گرفته و به نمایش گذارده شده است. در این موزه آلبوم مدیترانه شرقی ، آثار بدست آمده از تحقیقات انجام یافته در مردابهای نزدیک بودروم به نمایش گذاشته شده است . مردابهای این منطقه شامل یاسی آوا ، شیطان دره سی ، بندر سرچه می باشد. مشاهده قدیمی ترین کشتی غرق شده جهان نیز از آثار جالب توجه منطقه است.
یکی از معروف ترین و دیدنی ترین بناهای موجود در ترکیه و شهر استانبول مسجد ایاصوفیه است. مسجد ایاصوفیهکه در اصل کلیسای ارتدوکس در زمان امپراتوری روم شرقی یا بیزانس بوده اکنون علاوه بر مسجد یک موزه نیز دارد از این رو به نام مسجد و موزه ایاصوفیه شهرت دارد. جالب است بدانید که این مسجد در زمانی که کلیسا بوده به مدت هزار سال بزرگ ترین کلیسا و بنای مذهبی در دنیا بوده است.
مارماریس بخشی است در مجاورت دریای مدیترانه و اژه که با کوهستانهای جادویی حصار شده است. قدمت این شهر به شش قرن قبل از میلاد مسیح بازمیگردد و در زمره شهرهایی است که بیشترین بازدیدکنندگان ترکیه را به خود جذب میکنند. گیاهان گرمسیری، نوار ساحلی با صخرههایی بزرگ، غارهای زیبا و آب زلال و فیروزهای از دلایل آن میباشند. این شهر یکی از مهمترین مراکز تجمع کشتیها در ترکیه و همچنین شهری برای مسابقات اتومبیلرانی است.